Kariyer yolculuğumuz çoğu zaman okurken başlar. Ek gelir elde etmek ya da işi okurken öğrenmek için part time iş başvurusunda bulunuruz. Özellikle korona virüs pandemisinin en ağır şekliyle yaşadığımız şu günlerde ihtiyaçlarımı karşılamak için ek işlere de gereksinim duyulabiliyor. Öyle ki gündüz başka işte çalışıp, akşam başka işte mesai yapmak durumunda kalan vatandaşların sayısı bir hayli fazla. Gerek ekonomik kriz korkusu gerek aile geçindirme derken masraflar ve korkular birbirine karışabiliyor. Bütün bunlara virüs kapma korkusu da eklenince işler biraz zorlaşabiliyor. Özetle part time bir işte çalışmak hem ekstra gelire vesile oluyor hem de öğrenciler için mezun olmadan işi işte öğrenme prensibini aşılıyor. Bugün part time iş hakkında bilgiler vereceğiz ancak öncesinde part time iş nedir, part time iş ne demek gibi soruların yanıtlarını verelim.
Part time nedir?
Part time çalışma, işçi ile işveren arasında karşılıklı mutabık kalma suretiyle oluşan ve normal iş süresinden az olan düzenli çalışma sistemidir. Kanunda yer alan maddelere göre part time çalışma; işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan bir işçiye göre önemli ölçüde az çalışması anlamına gelir. Günümüzde bazı kelimeler İngilizce karşılığı ile cümlelerimizde yerini alır, part time iş de bu kelimelerden biridir. İngilizcede part “kısmi” ya da “bölüm” anlamına gelen kelimeyle, time “zaman” anlamına gelen kelimenin birleşmesinden oluşur. Part time Türkçe ne demek sorusunun yanıtı; yarı zamanlı, kısa süreli ya da kısmi zamanlı olabilir ancak iş dünyasında yaygın olarak İngilizce telaffuzu olan part time adı ile anılır. Hatta iş ilanlarında bile part time eleman başvuruş şeklinde geçer. Yani bu kelime artık dilimize yerleşmiş bir kelimedir diyebiliriz. Part time iş, iş kanununun öngördüğü esnek çalışma biçimlerinden biri olarak karşımıza çıkar. Bir iş yerinde haftalık çalışma süresinin en çok 2/3’üne kadar olacak şekilde yapılan çalışmayı ifade eder.
Part time çalışma süresi kaç saattir?
Part time denmesi için çalışma süresinin en çok 30 saat belirlenmesi gerekir. İş kanununa göre haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir bundan hareketle part time çalışma süresi için ortalama 30 saat demek mümkündür. Bu bahsedilen 30 saat haftanın günlerine yayılabilir. Bu noktada en az 1 gün izinli olunur. Yani part time iş demek haftanın her günü çalışmak anlamına gelmez. Part time çalışanların haftada 1 gün iş izinleri vardır. Part time işçi için genel olarak 30 saat çalışma süresi belirlenir ancak kısıtlı zamanda 30 saati doldurma zorunluluğu yoktur. Haftanın belirlenen günlerine 30 saat yayılır ve çalışma sistemi bu şekilde planlanmış olur. Part time çalışma şeklinde günlük çalışma süresi 11 saati geçmez; hafta toplamında da 30 saati aşmamalıdır. Part time çalışma için yarı zamanlı çalışma modeli de demek mümkündür. Uzun çalışma saatlerine uyun sağlayamayan elemanlar ya da ailevi sebeplerden evden uzun süre ayrı kalamayanlar, okurken çalışmak isteyen öğrenciler, iki işte birden ek gelir elde etmek isteyenler yarı zamanlı yani part time iş ilanlarını tercih ederler. Yarı zamanlı iş ilanları da sıkça verilir. Part time ile birlikte alınan diğer kelime de full time’dır. Şimdi gelin bir de full time ne demek kısaca göz atalım.
Full time nedir?
Full time, part time’ın tam tersidir. Tam zamanlı bir çalışma prensibini benimser. Haftalık çalışma süresi 30 saatin üzerinde olur. Full time olarak çalışan bir kişi iş kanununda belirtilen tüm haklara sahiptir. Özetle full time için normal çalışma şekildir diyebiliriz. Birçok sektör genellikle tam zamanlı eleman arayışındadır. İş ilanları arasında en çok aranan ve tercih edilen de tam zamanlı çalışanlardır. Tam zamanlı çalışanlar her sektörde hizmet verebilir örneğin bankacılık, finans, eğitim, otomotiv, sanayi ve benzeri gibi sektörlerde tam zamanlı eleman arayışı bulunur. Bir de dönemsel zamanlı çalışma biçimi vardır. Dönemsel zamanlı çalışma şirketler için iş yoğunluğunun arttığı dönemlerde önemlidir. Dönemsel zamanlı eleman alarak bu yoğunluğu kısa vadede azaltmayı amaçlar. Yoğunluğun azaldığı dönemlerde şirket eski kadrosu ile işe devam eder, dönemsel zamanlı çalışanın işi tamamlanmış olur. Dönemsel zamanlı elemanların önemli bir kısmını askere gidecekler ya da farklı bir şehirde eğitim alanlar oluşturur. Bu sayede geçici süre bulundukları yerde iş imkanı sağlamış olurlar. Şirketteki performansa bağlı olarak dönemsel olarak gelen bir çalışan daha sonra tam zamanlıya da geçebilir. Bu aslında çalışanın kendisini göstermesi için önemli bir fırsat niteliğindedir. Son olarak bir de freelance çalışma şeklinden bahsedelim. Serbest zamanlı olarak çevirebileceğimiz bu çalışma sisteminde çalışan bir yere bağlı değildir. Freelance çalışma modelinde ofise gitmeye gerek yoktur ve genellikle evden çalışılır. Tek bir iş yerine bağlı olma koşulu yoktur, birden fazla freelance iş alınabilir. Bazı şirketler gizlilik sözleşmesi gereği birtakım şartlar sunabilir freelance çalışana. Örneğin eğer freelance çevirmenlik yapılacaksa şirketten gizlilik sözleşmesi talebi gelebilir. Bu tamamen şirket çıkarlarını kollamak içindir. Boş vakitlerini değerlendirmek ya da ofis ortamında çalışmak istemeyenlerin sık sık başvurduğu bir çalışma yöntemidir. Hatta korona virüs döneminde çoğu çalışanın freelance çalışma modelini benimsediği de aşikar. Kapalı ofis ortamına girmek istemeyen ya da evden çalıştığı süre boyunca ek iş yapmak isteyenler için freelance çalışma pek çok avantajı da beraberinde getirecektir. Avantajlardan bahsetmişken, çalışma türleri hakkında kısa bilgilerin ardından konumuza dönelim; part time çalışmanın pek çok avantajı vardır. Şimdi gelin part time çalışmanın avantajlarına kısa bir göz atalım.
Part time çalışmanın avantajları nelerdir?
Şüphesiz en önemli avantajlarından biri ek gelir imkânıdır. Salgın nedeniyle pek çok bakımdan sıkıntıda olduğumuz bu süreçte ek işlere olan talebin arttığı da gözlemlenebilir. Part time iş ilanları özellikle kariyerinin henüz başında olanlar için iyi bir fırsattır. Çünkü bu alanda istihdam edilen kişiler hem mesleki yetkinliklerini kazanır hem de yapmak istedikleri iş konusunda “sahada” pratik yapmak imkânına sahip olur. Özellikle üniversite öğrencileri tarafından büyük avantajları vardır. Okul masraflarına çıkarmalarının yanı sıra iş hayatına dair pek çok bilgiyi de öğrenmiş olurlar. Okuldan arta kalan zamanları değerlendirmek için de iyi bir fırsattır. Sadece okuyan öğrenciler için değil her kesim için part time işin avantajları vardır. Örneğin emekli bir insan gününü daha verimli geçirmek için kendini yormayacak bir şekilde part time bir işte çalışabilir. Part time iş sadece çalışanlar değil işverenler için de büyük avantaj. Part time için aslında bir deneme süresi de denebilir işveren gözünde. Bu sayede tam zamanlı bir eleman almadan önce, part time çalışa sürecinde çalışanın çalışma şeklini ve performansını da gözlemleme imkânına sahip olur. Yanı sıra kişinin kurum kültürüne uyumu, yeteneklerinin ortaya çıkması için de iyi bir fırsattır.
Part time maaşı ne kadar?
Şimdi geldik işin maddi boyutuna. Part time maaş ne kadardır sorusunun net bir yanıtı yoktur çünkü maaş çalışanın fiilen çalıştığı saat üzerinden hesaplanır. Bu noktada önemli olan çalışanın saatlik ücretinin ne olduğudur. Bu ücret üzerinden hesaplama yapılır. Bazı iş yerlerinde çalışma ve satış durumuna bağlı olarak primler alınabilir böylelikle maaş tutarı da yükselir.
