Mobbing için bir nevi ofis hastalığı benzetmesi yapsak sanırız tam isabetli olur. Bir virüs düşünün ki bütün benliğinizi sarsın; mental olarak sizi dibe çekerken, ruhunuzu ve bedeninizi de aynı girdaba sürüklesin. Bugün, iş hayatının vebası mobbing hakkında bir yazı kaleme alıyoruz. İşe önce mobbing nedir kısaca bununla başlayalım. Mobbing, İngilizce kökenli bir kelime. Türkçe karşılığı “yıldırma” diyebiliriz. Mobbing kelimesinin okunuşu mobingdir. Terim olarak ise şu anlama geliyor; gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan baskı uygulamasına verilen isimdir. İş yerinde görülen bir duygusal tacizdir de diyebiliriz. Kimi zaman kendini açıkça belli ederken, kimi zaman sessizce, sinsice ilerler. Mobbing en çok kimlere uygulanır diye şöyle bir baktığımızda genellikle olumlu olan, çevresince sevilen, dürüst ve güvenilir kişilere daha çok uygulandığını görüyoruz. Bu da zannederiz ego savaşlarından biri olan kıskançlıktan kaynaklanıyor. Başarılı olanın kıskanıldığı, işini iyi yapanın tahammül sınırlarını (!) zorladığı bir ofis hayatında mobbing kaçınılmaz bir son olarak karşımıza çıkabiliyor. Genelde gücü elinde tutan kişilerin, kendince daha alt kademede olan kişilere uyguladığı bir tavır mobbing. Mobbing, bazen dişe diş olurken bazen içten içe de olabiliyor. İçten çürütme yöntemi ile uygulanan mobbing, uzun vadede kişiyi eritirken aleni olan mobbing kişide birtakım ruhsal ve fiziksel sıkıntılara yol açıyor. Bu sıkıntılara geçmeden önce yaygın olarak görülen mobbing davranışlarından bahsedelim isteriz.
Mobbing belirtileri nelerdir?
Kendini belli eden mobbingler, aleni olarak gardınızı düşürmeye yönelik olur. Kimi zaman title’ınızı düşürürler, kimi zaman sizinle alakası olmayan işler vererek bir anlamda “işin üstesinden gelememenize” yol açarlar. Mobbing belirtilerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
- Sürekli, bitmeyen bir eleştiri yağmuru. Neredeyse sizden bağımsız işlerde bile sizi sorumlu kılacak kadar takıntılı olma hali. Sözünüzün sürekli kesilmesi ve kendinizi savunmanıza izin verilmemesi ile devam eden bir süreç.
- Olaylara baktığınız pencere ile dalga geçmek. Fikirlerinize saygı duyulmadığı gibi her önerinize sanki stand up yapıyormuşsunuz gibi gülünmesi ve diğer bir deyişle alay edilmesi.
- Kararları sorgulayan kararsızlık halleri. Bu şu demek, size verdiği bir işten hemen vazgeçmek ve onu sizden geri almak. Gerekçesi nedir? Size GÜVENMİYOR olmak.
- Psikolojik ve fiziksel olarak kaldıramayacağınız yüklerin altında ezilmenizi sağlamak. Bu ya çok patlak bir işi vermek ya da var olan karmaşık işi önünüze atmak olabilir. Günün sonunda bu işi kotarmanın zor olacağını bilse de sizi bir anlamda kıvranırken görmek ve “başaramadı” demek için an kollamak.
- Azar… Evet, ne yazık ki azar. İş yerlerinde azarlanma, yüksek sesle aşağılanma karşılaşılan bir durum. Sizi olup olmadık bahanelerle azarlar ve söz hakkı tanımaz.
- Karalamaya çalışmak. Bu bazen iftiraya kadar uzanan bir süreç dahi olabilir. Yaptığınız her hatayı ve hatta başkalarının yaptığı hatanın bedellerini bile size ödetebilir. Ağzınızla kuş tutsanız yaranamazsınız dedikleri…
- Pek konuşmak istemesek de iş yerinde cinsel taciz denilen durum da ne yazık ki en ağır mobbing çeşitlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor.
Mobbing etkileri nelerdir?
Bunca uğradığınız sözlü şiddete, psikolojik savaşa ruhunuz ve vücudunuz bir yere kadar dayanabilir. Düşünsenize haftanın her günü ve hatta günün her saati üzerinize atılan dikenli bir ok var; nereye kadar tahammül edebilirsiniz ki? Mental ve fiziksel olarak mobbing etkilerini hissediyor olacaksınız bir süre sonra. Peki bu etkiler neler, bunlardan bahsedelim biraz.
“Benlik” duygunuz zedelenir. Kendinize karşı olan saygınızın azalmasına kadar gider bu döngü. Çünkü o kadar hakarete maruz kalmışsınızdır ki artık benliğinizi zedelemeye başlar bu tutum.
Kafanız karışır, hem de çok. Sürekli üzerinize binen yükler hataya meyilli hale getirir sizi. Çünkü yetiştirmek zorundasınız çünkü en iyisini yapmaya mecbursunuz. Bu ruh halinin yarattığı mecburiyet hali, zaman içerisinde karışmanıza yol açacaktır.
Kendinize güven duygunuz kırılır ki aslında sizi en çok da bu yıpratır. Bir çalışana en çok yakışan şey kendine güvendir. Zaman içerisinde sürekli suçlanıp, sürekli hata yaptığınız dikte edilirse günün sonunda özgüven kaybına uğramanız da olasıdır.
Uyku bozuklukları, ağlama krizleri beraberinde gelir. İçinde bulunduğunuz psikolojik etkiler zamanla fiziken de yıpranmanıza neden olur. Birtakım sağlık sorunları yaşar hale gelirsiniz; yüksek tansiyon, panik atak, nefes darlığı, duygu durum bozukluğu ve benzeri gibi.
Peki ya çözüm? Mobbing nereye şikâyet edilir?
Şunu söylemek gerekir ki son yıllarda artan mobbing mağdurlarının açtığı davalar emsal teşkil eder boyuta geldi. 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 417. Maddesi’nde birtakım düzenlemeler yapıldı. İşçinin hem kişiliğinin hem yaşam ve fiziki bütünlüğünün korunmasına yönelik olarak yapılan bu düzenlemeler ile artık işçi her bakımdan koruma altına alındı. Eğer mobbing’e maruz kaldıysanız ÇSGM, TBMM, Anayasa Mahkemesi, BİMER, Alo 170, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Kamu Denetçiliği Kurumu, Türkiye İnsan Hakları Kurumu ve İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları aracılığı ile şikayetinizi oluşturabilirsiniz. Başvurunuzun ardından mobbing yapıldığına dair kanıtlarınızı sunarsınız; kamera kayıtları, e-postalar, belgeler vs. gibi. Artık konu yargıya intikal eder ve siz tüm hesaplaşmanızı yargı önünde yaparsınız.
