Öyle bir dönemde yaşıyoruz ki tek bir işle görevli olan çalışan tanımı neredeyse yok denecek kadar az. Vakitsizlik, bütçesizlik, eleman eksikliği derken günün sonunda aynı anda pek çok işi kotarmamız beklenebiliyor. Bir ahtapot misali, gün içinde kollarımız farklı işlere savrulabiliyor. Bu durum kimi zaman eleman eksikliğinden ya da bütçesizlikten kaynaklansa da bunu bir iş olarak benimseyip bir yöntem haline getiren işletmeler de mevcut. Kulağa ilginç geliyor olsa da bu yöntemin adı iş rotasyonu. Bir kişi birden fazla departmana gidip orada farklı farklı görevlerde bulunabiliyor ve bu sayede işin her kalemine hakim olmuş oluyor. Gelin biraz daha detaya inelim.
İş rotasyonu ne demek, kısaca…
İş rotasyonu nedir kısa tanımına bir göz atalım. İş rotasyonu, işletmelerde birkaç yıl boyunca çeşitli ve farklı departmanlara çalışan atayan bir yönetim tekniğine verilen isimdir. Böylelikle çalışanlar işletmenin her alanındaki işler hakkında bilgi sahibi olmuş olur. Çalışanların iki ya da daha fazla iş arasında planlı bir şekilde çalıştığı iş rotasyonu tekniğinde esas amaç iş memnuniyetini artırmak ve tabiri caiz ise çalışanlara iş alanında “çapraz eğitim” vermek. Böylece çalışanlar farklı deneyimler elde ederken iş becerilerini de arttırmış oluyorlar. Çalışan, iş rotasyonu sayesinde tek bir işte gömülü kalmaz; başka işleri de öğrenerek kendini geliştirmiş olur. İş rotasyonu ne işe yarar sorusunun yanıtı ile devam edelim. İş rotasyonu yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi çalışanların işletmedeki farklı işler hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak için uygulanan bir yöntemdir. Her işin rolü ve sorumlulukları birbirinden farklıdır. Bu nedenle çalışanın üstlendiği her bir rol ve sorumluluk da benzersiz olacaktır. İş rotasyonu sayesinde kişi deneyim kazanır ve çoklu görevde yer alma becerisini elde eder ki bu kariyer yolculuğunun bir sonraki basamağında çalışana artı puan olarak geri dönecektir. İşletmeler için de iş rotasyonu çok faydalıdır. Çünkü bu yöntem sayesinde çalışanlar her bir departmanın ilerleyişine hakim olur ve böylece birinin olmadığı zamanlarda diğeri destek çıkabilir. Departmandaki bir kişi izinliyse ve tüm işler o kişi üzerinden dönüyorsa, işletmeyi zorlu günler bekliyordur. İşte bu iş rotasyonu sayesinde çalışanlar diğer departmanlarda yürütülen işlere de hakim olurlar. Bu durumda ortada birden fazla “joker” vardır da denebilir. İşletmeler için işlerin kusursuz ilerlemesi önceliktir ve bu önceliğin yerine getirilmesi için iş rotasyonu iyi bir yöntemdir.
İş rotasyonunun avantaj ve dezavajları nelerdir?
İş rotasyonu pek çok avantaja sahiptir. Öncelikli olarak elbette çalışanın becerilerini ve yetkinliklerini ilerletmesi ön sıradadır. İş rotasyonu sayesinde kişi monotonluktan kurtulur. Tek düze ve sürekli aynı işi yapmak bir süre sonra verim düşürebilir ancak ara sıra bu tarz değişiklikler yapmak heyecanın daha da artmasına neden olabilir. Çalışanların hata yapma riski de iş rotasyonu sayesinde azalır. İşler, tek kişinin tekelinde olmadığı için birden fazla kontrol imkânı vardır bu sayede hata riski de azalmış olur. Yanı sıra banka gibi kuruluşlar için daha da faydalıdır çünkü olası bir sahtekârlık ya da evrakta sahteciliğin de önüne geçilmiş olur. Çalışanın gizli yeteneklerinin keşfi için iş rotasyonu güzel bir pusuladır. Örneğin iletişim becerisinin yüksek olmadığını düşünen bir çalışan aslında eğer üzerine giderse bu yeteneğinin var olduğunu görebilir. Geniş bir operasyon halinde yapılan çalışmalar, gizli yeteneklerin ortaya çıkması için güzel bir vesile olabilir. İş rotasyonunun faydalarından bir diğeri de kişinin kendini keşfetmesidir. Örneğin farklı bir departmanda çalışan kişiye, başka bir departmandan iş verildiğinde belki çalışan daha keyif alacak. Böylelikle asıl yapmak istediği görev tanımına ulaşmış olacak. Mutlu çalışan, başarının en büyük anahtarıdır bu nedenle iş rotasyonu aslında bir yöntemden ziyade kişinin mutlu olması için de önemli bir vesile olabilir. Kriz yönetimi konusunda iyi bir antrenmandır aynı zamanda. Farklı işlerde oluşabilecek krizlerde, iyi bir yönetim becerisi geliştirebilir çalışan. Birden fazla işle uğraşmak, birden fazla konsantre gerektirir. Bu da kişiyi daima motive ve zinde tutar. İş rotasyonunun pek çok avantajından bahsettik ancak elbette dezavantajları da yok değil. İş rotasyonunun en büyük dezavantajlarından biri oluşacak “iş kesintisi” olabilir. Bu şu demek; belirli bir işi yapan ve bu konuda tecrübe sahibi bir çalışan birden bire başka bir iş ile görevlendirilirse, mevcut yaptığı iş kesintiye uğrayabilir. Yerine gelen kişi kalifiye olmayabilir bu nedenle iş aksamaları görülebilir. Yanı sıra katı kurallara sahip olan çalışanlar, rutin işlerinde değişime hazır olmayabilirler yani tüm konsantrelerini mevcut işlerinde kullanmak isteyebilirler. Yeni işlere açık olmayabilirler ya da başka sorumluluk almak da istemeyebilirler. Yeni işi öğrenmek bir zaman işidir. Bu süre zarfında işletme birtakım kayıplar da yaşayabilir örneğin iş yetişmeyebilir ya da işlerde aksama görülebilir. Düzenli görev ve sorumluluklarda yapılan bazı değişiklikler kişilerde “yetememe” ya da “stres” artışına neden olabilir. Panik hata yaptırır ve böylece istenmeyen gelişmeler de görülebilir.
İş rotasyonu, her gün aynı tür işi yapma sıkıntısını azaltmak için kullanılan bir yöntem olsa da burada esas önemli olan çalışan mutluluğudur. Bu noktada çalışan ile karşılıklı görüşülüp diretmeden, görüş alışverişi ile daha sağlıklı bir yol haritası çizilebilir.
