Özellikle korona virüs pandemisini hala tüm ciddiyeti ile yaşadığımız şu günlerde, konu iş olunca pek çok araştırma yapma gereği duyuyoruz. Yıllık izin, ücretsiz izin, ücretli izin, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı derken parayla, sürelerle ve şartlarla bir hayli meşgul olabiliyoruz. Daha önce kıdem tazminatı hakkında bilgi paylaşmış ve kıdem tazminatı nedir, kıdem tazminatı alma şartları, kıdem tazminatı hesaplama gibi detaylara değinmiştik. Kıdem tazminatı hakkında detaylı bilgi için TIKLAYIN.
Bugün tazminat türlerinden biri olan ihbar tazminatı hakkında bir yazı kaleme alıyoruz. Öncelikle ihbar tazminatı nedir kısaca bahsedelim. Çeşitli nedenlerden dolayı işçi ile işveren arasında anlaşmazlık yaşanabilir. Bu anlaşmazlıklar sonunda çalışana bazı haklar doğar. Bu haklardan biri ihbar tazminatıdır. İhbar tazminatı, daha çok işçi lehine bir sonuç doğurduğu görülmekte ise de esasında hem işçi hem de işverenlehine ortaya çıkan haklardan biridir. İhbar süresi ve ihbar tazminatı, tarafların iş sözleşmesini tek taraflı olarak bildirimli şekilde feshi sonrası ortaya çıkar. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. Maddesine göre iş sözleşmesi geçerli nedenle feshedilen bir çalışan, iş sözleşmesi sona ermeden önce bilgilendirilmelidir. Diğer bir deyişle eğer işveren, işçinin iş akdini sona erdirecekse bunun bilgisini bir süre önce vermelidir. Bu bilgilendirme, işveren tarafından yazılı olarak çalışana yapılmalıdır. Eğer aksi bir durum olursa yani işveren, işçiyi aniden çıkarırsa bu durumda işçiye ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. İş sözleşmesini sonlandırmak isteyen taraf bunu öncesinde bildirmelidir. Ancak bu durum haklı nedenle (tazminatsız) fesihlerde ve deneme süreleri için geçerli değildir. Eğer deneme süresi içindeki bir çalışanın iş sözleşmesi sona erdiriliyorsa işverenin bir ihbar tazminatı ödemesi gerekmez. İş sözleşmesi, işçi tarafından haklı bir nedenden ötürü gerçekleşiyorsa ve bu nedenle fesh edilmesi söz konusu ise işçinin ihbar tazminatı alma hakkı doğmayacaktır. Bununla birlikte işçi istifa eder ise bu defa işverene ihbar süresi tanıma borcu işçiye geçecektir; kanunda tanımlı ihbar süresine uymaksızın işçi istifa eder ise işverenin işçiden ihbar tazminatı talep etme hakkı doğacaktır.
İhbar tazminatı süreleri
İhbar tazminatı belirli şartlara bağlı olarak verilir. Eğer iş sözleşmesi belirsiz süreli yapıldıysa istifadan önce durumun mutlaka muhatabına bildirilmesi gerekir. Gerekli bilgilendirmenin ardından ihbar süreleri şu şekilde işler; eğer çalışanın hizmet süresi 6 aydan az sürmüş ise 2 hafta (14 gün), 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş ise 4 hafta (28 gün), 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüşse 6 hafta (42 gün), 3 yıldan fazla sürmüşse 8 hafta (56 gün). Bu arada hafta sonları ve resmi tatillerin hepsi ihbar süresi hesaplamasına dahil edilir. Bu süreler, işverenin işçisinin iş sözleşmesini geçerli nedenle (tazminatlı) feshedeceği durumlar için de geçerlidir.
İhbar süresinde iş arama yapılır mı?
İş Kanunu’na göre işverenin işçiye iş bulması için izin vermesi gerekir. Bu izin günde 2 saattir. Günlük izin, iş saatlerinin içerisinde olmalıdır. İzin sırasında ücret kesintisi yapılmaz. Eğer işçi isterse, tüm bu günlük 2 saatlik izinleri birleştirebilir ve toplu olarak ödeme yapabilir. Eğer işçiye bu anlamda bir izin verilmezse ve çalışması istenirse bu durumda çalıştırdığı sürenin ücretini zamlı olarak ödemek durumunda kalır.
İhbar tazminatı hesaplama
İhbar tazminatı nasıl hesaplanır sorusunun yanıtı ile devam edelim. İhbar süresi hesaplandıktan sonra aylık brüt gelir üzerinden bir hesaplama yapılır. İhbar tazminatı ödemelerinde vergi kesintisi uygulandığı bilgisini de gecelim. İhbar tazminatında gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri uygulanır.
