Bir heyecanla başladığımız iş yerimizde isteriz ki her şey güllük gülistanlık gitsin, zorluk yaşamayalım. Ancak gerek hayat şartları, gerek iş yerindeki huzursuzluklar kimi zaman veda çanlarının çalmasına neden olabiliyor. Yaşanan şey her ne olursa olsun işin içinde saygı ihlali olmadıkça dostça el sıkışmanın bize her zaman faydası olacaktır. Kariyer yolculuğu uzun bir yolculuk. Basamaklarda kimlerle karşılaşacağımızı bilmiyoruz. Hal böyle olunca en olmadık zamanlarda referans olarak geçmişe dönüp baktığımızda en azından bir selamlık samimiyet bırakmakta yarar olabilir. Tabi tüm bunlar işveren ve çalışan arasındaki saygı sınırları ihlal edilmemişse gerçekleşir. İşten ayrılmanın sadece psikolojik durumları değil birtakım resmi yükümlülükleri de var. Ben yapamıyorum deyip ertesi gün işe gelmemek gibi bir boş vermişlik bulunmuyor bu hükümlerde. Bugün konumuz ihbar süresi. Öncelikle ihbar süresi nedir kısaca bahsederek başlayalım yazımıza…
İhbar süresi nedir, kısa tanım…
Yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi iş yerinde her şey istediğimiz gibi gitmeyebilir ve işten ayrılmamız gerekebilir. Yahut tam tersi bir durum da olabilir; işverenimiz işimize son verebilir. Korona virüs pandemisinden dolayı işten çıkarmaların yasak olduğu bir dönemdeyiz. Devlet hem işverenin hem çalışanın yanında gerek ücretsiz maaş desteğiyle, gerek kısa ödenekle. Şimdilik bu destek uzatıldı ve işten çıkarmalar halen yasak. Ancak bu süre bittiğinde ve işten çıkarma yasağı kalktığında yaşanan olumsuz ekonomik nedenlerden dolayı işten çıkarılmalar olabilir. Burada çalışanı da işvereni de gözeten bir yükümlülük bulunuyor; ihbar süresi. İhbar süresi nedir kısaca tanımlayalım. Bir iş sözleşmesi, taraflar tarafından çeşitli nedenlerle sonlandırılabilir. Bu sebeplerin bazıları İş Kanunu’nda haklı fesih nedeni olarak gösterilir. Haklı fesih sebepleri arasında yer almayan gerekçelerle iş akdi sonlanırsa ya da sonlandırılırsa bu durumda hem çalışan hem işveren bazı yükümlülüklere tabiidir. Bu yükümlülüklerden biri ihbar süresidir. Eğer haklı bir fesih söz konusu değilse; iş sözleşmesini sonlandıracak taraf çalışan ise çalışanın, iş yerinde çalıştığı süreyle orantılı olarak belli bir süre önce işverenine ayrılacağı bilgisini vermesi gereklidir. Keza işveren de çalışanının iş sözleşmesini haklı neden dışında bir sebeple (geçerli nedenle) sonlandıracak iseönceden haber vermek durumundadır. Yani işveren çalışanı ihbar süresinden önce yaptırımsız olarak işten çıkaramaz, çalışan da öngörülen bu süreden önce işverenden habersiz işten ayrılamaz. İşte bu süreye ihbar süresi adı verilir. İhbar süresi, çalışanın o iş yerinde ne kadar süredir hizmet verdiğine bağlı olarak değişir. Çalışan ne kadar uzun süredir o iş yerinde çalışıyorsa tabi olduğu ihbar süresi de bir o kadar uzun olacaktır.
İhbar tazminatı nedir?
İhbar süresinde yer alan bilgilendirme şartına uyulmaz ise bu durumda tazminat ödenmesi gerekir. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin olarak çalışana verirse bu durumda iş sözleşmesini feshedebilir. Yani kanunda belirtilen ihbar süresine uyulmadan feshedilen iş sözleşmesi olması durumunda, sözleşmeyi fesheden taraf karşı tarafa bir tazminat ödemekle sorumludur. İhbar süresi ve ihbar tazminatı her iki tarafı da koruyan bir yükümlülüktür. Diyelim ki her şey prosedürüne, kanununa göre işledi; çalışana işten çıkarılacağı konusunda bilgi verildi. Bu sefer şöyle bir sistem ilerler; çalışan her iş günü için en az iki saat iş araması yapabilir. İşveren, her gün 2 saat çalışanın iş aramasına izin vermelidir. İş arama izni haftanın belirli günleri değil her gün için geçerlidir. Ayrıca çalışan yazılı olarak bir talepte bulunursa, her gün 2 saat olan arama hakkını total olarak da kullanabilir. Yani tüm saatleri hesaplayıp toplam süre boyunca işe gelmeme hakkına da sahiptir.
İhbar tazminatı nasıl hesaplanır?
İhbar tazminatı belirlenirken kanunda yer alan ihbar süreleri hesaplanır. Çalışanın çalıştığı süreyle orantılı olarak ihbar süresi belirlenir. İhbar tazminatı da yine çalışanın çalışma süresine göre hesaplanır. Buna göre şöyle bir hesaplama yapılabilir; altı aydan az çalışan kişi için ihbar süresi 2 hafta, altı ay ile bir buçuk yıl arası çalışan bir kişi için ihbar süresi 4 hafta, bir buçuk yıl ile üç yıl arası çalışan bir kişi için ihbar süresi altı hafta, üç yıldan uzun bir süre boyunca çalışan için ihbar süresi sekiz hafta olarak hesaplanır. İhbar süresi iki tarafında uyması gereken bir zorunluluktur eğer çalışan ya da işveren ihbar süresine uymazsa bu durumda her iki taraf için de cezai yaptırımlar söz konusu olabilir.
